OUD WAPENVELD
Welkom op de homepage van de historische vereniging.

Terug naar de menu pagina

Wapenveld tussen de Dreef en de Belt

Door E. Steenbergen

 

Het kanaal bij het Kloosterbos

Het Apeldoornsch Kanaal:


In 1827 werd het kanaal van Hattem naar Apeldoorn gegraven, in opdracht van koning Willem I, voor een deel op de plaats waar al heel lang water door heen stroomde, de Grift.
In Wapenveld waren vele bruggen over het kanaal: de Werverbrug bij de Berghuizer, de Kloosterbrug, het Molenvonder bij de molen, de Manenbergerbrug, de Flessenbergerbrug, de Suikerbrug en de Kersbrug op de Pikhaere. De Flessenbergerbrug was een verplaatste brug; daarvoor was er over de Grift een brug die een verbinding had met de Lagestraat, ver­moedelijk vanaf de Brinkweg langs de boerderij op Kanaaldijk 69.
(In Heerde Historisch 96 en 97 wordt het kanaal uitgebreid beschreven door dezelfde auteur - redactie).


KERKEN IN WAPENVELD:

heeft zich later tot een dorp ontwikkeld dan de eromheen lig­gende kernen. Waren Veessen, Vorchten en Heerde allang een dorp met een kerk, Wapenveld kreeg zijn kerk pas in 1843 en werd toen tot een dorp "verheven"- zo staat er geschreven door burgemeester Van Meurs. Doordat de kerk in Heerde in 1841 verbouwd moest worden, kregen de Wapenvelders toestemming om samenkomsten te houden in de school aan de Ossenkamp .
Dat beviel hen zo goed dat er een verzoek werd gedaan om een zelfstandi­ge kerk in Wapenveld op te richten.
Er wordt voortvarend gewerkt zoals blijkt uit het schrijven van burge­meester N.S. van Meurs, gedateerd 15 februari 1843:
"in antwoord op u Edelgestrenge missive heb ik de eer te berigten dat er in het afgelopen jaar ene nieuwe Hervormde kerk en pastorie met een toren­tje er op in de buurt Wapenveld is gebouwd op de percelen Sectie C no. 184 en 185 naast het zoogenaamde Zwarte Paard en wel juist op de plaats waar de weg tussen twee gemelde nummers heeft gelopen, zijnde dien weg op de kaarten voorkomende onder de naam van Manenburgsche straat, ver­legt in eene regte lijn naar de Manenburgsche brug over het kanaal. De buurt Wapenveld is bij Koninklijk Besluit eene kerkelijke gemeente ver­klaart en daardoor tot een dorp verheven."

De Gereformeerde kerk is ontstaan na de Afscheiding in 1835 onder ds. Brummelkamp uit Hattem. De eerste diensten zijn gehouden bij Steven Jans Mulder bij molen "de Vlijt." Later in 1844 in het eerste Gereformeerde kerkgebouw in Heerde aan de Bonenburgerlaan, waar ook de Gereformeerde Wapenvelders naar toe liepen, tot zij in 1861 hun eigen kerkgebouw kregen.
De eerste kerk stond aan de Kanaaldijk 66, naast de boerderij van de erven IJzerman. De huidige Gereformeerde kerk aan het kanaal is gebouwd in 1914. Door de scheuring in 1944/45 bleven de uitgetreden leden die als Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt verder gingen, in het bezit van het kerk­gebouw.
De overgebleven leden van de Gereformeerde kerk bouwden aan de Kwartelweg een nieuw kerkgebouw. Deze kerk was in 1950 gereed en werd in gebruik genomen door de Gereformeerde gemeente. In 2006 komen hier samen de leden van de Gereformeerde gemeente en de leden van de Hervormde wijkgemeente "de Kandelaar." Deze hebben zich vere­nigd in een PKN gemeente.

De Sionskerk is ontstaan na een afscheiding in 1969 van de Vrijgemaakte Gereformeerde kerk aan het kanaal. Er werd aan de Putterweg een nieuwe kerk gebouwd. De eerste steen werd op 20 augustus 1977 gelegd.

Nadat de Filadelfia gemeente ontstaan was, bij de familie Brem aan de Kwartelweg, bouwde deze gemeente een kerkgebouw met woonhuis aan de Vinkenweg. Op 22 mei 1976 werd het geheel in gebruik genomen.

De Protestantenbond had een houten kerkgebouw aan de Kwartelweg vanaf 1961.
Het kerkje is afgebroken in 1999 en er is door de Gemeente van Christenen een nieuwe kerk gebouwd in 2000. De eerste steen werd gelegd op 30 juni 2000

WEGEN:

Een van de oudste wegen in Wapenveld is wel de Revelingseweg. Vanaf Vorchten door de polder was er een verbinding, de Bredeweg, die al beschreven staat in 1547, toen Karel de hertog van Gelre, toestemming gaf aan het polderbestuur om een stuw te plaatsen in de Leigrave. Deze Bredeweg gaat na de brug over de Grote Wetering over in de Revelingseweg. De Revelingseweg had weer een verbinding via de Dreef met de oude Hessenweg.
De Klapperdijk is ook een oude verbindingsweg, maar één die later tot ontwikkeling is gekomen. De ouders van Steven Gerrit Klapperdijk had­den er in 1748 een boerderij.
De Klapperdijk was een verbinding tussen het kanaal en molen "De Vlijt" , en van daar af ging deze verder over de Flipsberg naar de Hessenweg.

De Groteweg is aangelegd door een gemeenschappelijke regeling tussen vier gemeenten in 1843. Koning Willem I gaf de aanzet en verplichtte de gemeenten Hattem, Heerde, Epe en Apeldoorn gezamenlijk een weg aan te leggen en te onderhouden.
De Wapenvelderkerkweg is ontstaan nadat het kanaal is gegraven in 1827. Er was al wel een verbinding met Heerde, maar doordat het kanaal was gegraven en de inwoners van Wapenveld meestal lopend naar de kerk in Heerde gingen, en ook omdat bij het wegbrengen van de doden een vaste route moest worden gevolgd, is de Wapenvelderkerkweg tot een door­gaande weg geworden.


De Hogestraat is een zijweg van de oude Revelingseweg, en sloot aan op de Manenbergerbrug op de Klapperdijk. De Hogestraat stond van tijd tot tijd onder water vanwege de ligging aan de rand van de Veluwe.
De wegen aan de oostkant van het kanaal werden onderhouden door de polder Veluwe.
De meeste wegen waren buurtwegen en moesten door de aanwonenden worden onderhouden, tot mest vegen toe. Zo is er op 3 april 1847 een proces verbaal opgemaakt tegen de landbouwer Derk Augestinus "Wegens verzuim te werken aan de publieke wegen."
In 1924 werd er door de buurtcommissie een verzoekschrift gedaan aan de gemeente, ondertekend door zesenzeventig mensen, om het onderhoud van de buurtwegen over te nemen.
Andere oude wegen zijn de Breeweg (uit 1519!), de Wildekampseweg, de Ossenkamp, de Rolders en Hullenweg en de Molenweg.
Er waren ook vele paden, de zogenaamde scheidwallen, waarover men lopend ging, vooral naar de kerk en op bezoek bij de buren. Meestal waren dat paden tussen twee akkers.